تماشای پرندگان مهاجر در تالاب کشف‌رود 
امیریه ۳۷ شهر چهار‌هزارنفری 
محله وکیل‌آباد بعد از ۳۰ سال از بن‌بست خارج می‌شود
مهدی خداشناس می‌گوید: بعد از بیست سال، خود مردم را به میدان آوردیم و اصلاح و بازنگری طرح تفصیلی را انجام دادیم و دیگر بین مردم این تفکر نیست که شهرداری می‌خواهد آنها را از محله شان بیرون بیندازد.
شاید اگر مقاومت مردم برای باقی‌ماندن در محله قدیمی وکیل‌آباد نبود، تابه‌حال با نام طرح نوسازی و بهسازی، خانه‌های این محدوده و این مردم آوار شده بود؛ مردمی که در همه این سال‌ها طلب اضافه‌ای نداشتند، فقط نمی‌خواستند سهمشان از خاک این قلعه را که حاصل زحمت‌کشی خودشان و پدرانشان برای مرحوم حاج‌حسین ملک بود، از دست بدهند.
با همین تفکر، از دهه ۱۳۷۰ که نام این محله در فهرست بافت فرسوده شهری قرار گرفت، مردم (به قول خودشان) «فریز شدند» و اجازه ساختوساز نیافتند. البته که ساختوساز ممنوع نبود، اما، چون طرح‌های مصوب به‌صورتی بود که توجیه اقتصادی نداشت، مردم هم چندان رغبتی برای پاگذاشتن در این جریان نداشتند. از طرف دیگر طی چند دهه اخیر مردم درگیر دست‌های پشت پرده‌ای بودند که به قول خودشان می‌خواستند زمین‌های آنها را مفت از دستشان خارج کنند.
حالا پس‌از کش‌وقوس‌های فراوان، طلسم ساختوساز شکسته و خوش‌بینانه‌ترین گمان برای این ساکنان به واقعیت پیوسته است. شهرداری طرح تفصیلی را آماده کرده و به تصویب رساند، طرحی که مطابق نظر مردم تهیه شده و از طرف دیگر مجوز انتشار اوراق مشارکت برای آبادانی این محدوده نیز گرفته شده است.
البته برای چهارمین طرحی که از دهه ۱۳۶۰ با نام محله وکیل‌آباد تصویب شده و طی چند هفته آینده ابلاغ خواهد شد، هنوز نمی‌توان موفقیت و شکستی متصور شد، اما از روی جنب‌وجوشی که بین ۴ هزار ساکن این محدوده دیده می‌شود، می‌توان از رضایت مردم اطمینان داشت.
گزارش پیش رو با شنیدن حرف مسئولان از طرح تفصیلی و همچنین پاسخ به مشکلات اهالی، نگاه ریزبینانه‌تری به محله وکیل‌آباد و تغییراتش دارد.
۲۰ سال بی‌توجهی!
«فریز شده ایم»، عبارت مشترک ساکنان قلعه وکیل آباد است. وقتی سر درددلشان باز می‌شود، آن را تکرار می‌کنند. با همین عبارت می‌خواهند از بی توجهی مسئولان به خود در این سال‌ها بگویند و از اینکه اجازه توسعه در ساخت وساز به آنها داده نشده است. مهم‌تر از همه اینکه در این سال‌ها قصد بر این بوده است که آنها در این محله نباشند.
آن ها، اما مقاومت کرده اند، به امید اینکه روزی نسخه شفابخش شهری شامل حال آنها هم شود. امروز با تهیه و تصویب طرح تفصیلی محله وکیل آباد، گویی این نسخه پیچیده شده است.
شهردار منطقه ۱۲ در توضیح این موضوع و گفتگو با شهرآرا محله ابتدا به گذشته محله اشاره می‌کند.
مهدی خداشناس مانند خود اهالی از کلمه «فریز» استفاده می‌کند تا درباره بیست سال بی توجهی‌ها توضیح بدهد. طبق گفته‌های او از آنجایی که قرار بود در این محدوده، طرح گردشگری تدوین شود، این «متوقف شدن» رخ داده بود.
او می‌گوید: در طرح قبلی برای محله وکیل آباد، خانه روستایی و خانه باغی پیش بینی کرده بودند؛ یعنی مالک فقط به ساخت دوطبقه مجاز بود که به لحاظ اقتصادی عملا ارزش دارایی آنها نصف می‌شد.
خداشناس ادامه می‌دهد: بعد از بیست سال، خود مردم را به میدان آوردیم و اصلاح و بازنگری طرح تفصیلی را با حضور فعالانه آنها انجام دادیم. در این راه، ابعاد تخصصی هم با حضور سازمان بازآفرینی بررسی شد و جای امیدواری است که دیگر بین مردم این تفکر نیست که شهرداری می‌خواهد آنها را از محله شان بیرون بیندازد.
حرف‌های شهردار منطقه ۱۲ معطوف بر این است که قلعه وکیل آباد هزار قطعه دارد، یعنی هزار خانواده ساکن هستند که فرهنگ محلی خانوادگی بین آنها درجریان است و نمی‌توان نادیده اش گرفت.
۵ سال زمان برای توسعه وکیل‌آباد
طبق وعده‌ای که از سوی استانداری خراسان رضوی داده شده، طی سه چهار هفته آینده، طرح تفصیلی وکیل آباد برای اجرا ابلاغ خواهد شد. بعد از آن، عملا تغییرات در این محدوده رنگ وبوی جدی تری خواهدگرفت. البته زیر تیغ اصلاح رفتن این محله از چند ماه گذشته با بهسازی پیاده رو‌های آن آغاز شده است و به زودی دفتر تسهیلگری شهرداری برای کمک به مردم فعال خواهد شد.
آن طورکه شهردار منطقه ۱۲ می‌گوید، این ابتدای راه است و بازه زمانی پنج ساله برای پروژه‌های توسعه محله پیش بینی شده است. خداشناس می‌افزاید: بهسازی کال چهل بازه، ایجاد رینگ پیرامونی، احداث فضای سبز محلی در قبرستان، ساخت مجتمع ورزشی، ایجاد فضای آموزشی و درمانی، اجرای اگو، بهسازی مسجد، اصلاح کانال جمع آوری آب‌های سطحی، پروژه گردشگری، تملک و آزادسازی زمین‌های چند هکتاری و احداث مسیر تردد جدید، از جمله پروژه‌های محرک توسعه تعریف شده است.
در طرح جدید، اراضی از ۳۵مترمربع به بالا پروانه ساخت خواهند گرفت
نکته مورد تأکید خداشناس در این پروژه‌ها این است که مسیر دسترسی دیگر قلعه وکیل آباد طبق نظر خود اهالی از بولوار نمایشگاه (پشت زمین بانک صادرات) خواهد بود و محله از بن بست خارج می‌شود.
شهردار منطقه ۱۲ با بیان اینکه مذاکرات برای اجرای این مهم صورت گرفته است، برای ساخت این خیابان در بازه زمانی دوسال آینده ابراز امیدواری کرد. به گفته وی از محل اعتبار پروژه‌های زودبازده ۱۵ میلیارد تومان به این محله اختصاص خواهدیافت که بخشی از این مبلغ برای بهسازی مسجد و تجهیز زیرزمین آن به وسایل ورزشی است.
مجوز‌ها از ۳۵ متر شروع می‌شود
خبر تصویب طرح تفصیلی قلعه وکیل آباد در حالی منتشر شد که به جز اشاره مسئولان به تعداد طبقات، جزئیات دیگری از آن به بیرون درز نکرد. حال شهردار منطقه ۱۲ خوش خبری دیگری جز افزایش تراکم ساخت بین دو تا شش طبقه دارد و می‌گوید: در طرح جدید، اراضی از ۳۵مترمربع به بالا پروانه ساخت خواهند گرفت. این اراضی شامل املاکی است که در معابر با عرض شش متر به بالا قرار دارند.
طبق گفته‌های او تعداد طبقه مجاز در پروانه، متناسب با مساحت زمین که بین ۳۵مترمربع تا ۲۵۰متر و عرض معبر بین شش تا دوازده مترمربع است، تعیین می‌شود؛ به این ترتیب که هرچه قطعه زمین بزرگ‌تر باشد، تراکم بیشتر هم خواهد گرفت. درباره عرض معبر هم این شرایط وجود دارد.
خداشناس درباره تعیین این ضوابط می‌افزاید: این شرایط در ساخت و ساز محله وکیل آباد وضع شده است تا هم تأمین پارکینگ لحاظ شود و هم مالکان دسترسی بهتری به ملک خود داشته باشند. علاوه بر موارد فوق، برنامه تشویقی هم در طرح تفصیلی گنجانده شده است؛ به این ترتیب که اگر اراضی هم جوار برای مشارکت توافق کنند، می‌توانند مجوز تراکم بیشتری دریافت کنند.
اعتبار ۵۰۰ میلیاردی برای توسعه
خداشناس خبر خوب دیگری هم برای مردم قلعه وکیل آباد دارد؛ خبری که روی خوش شهرنشینی را به این مردم با آمدن آبادانی بیشتر نشان خواهد داد. او می‌گوید: برای تأمین خدمات و اجرای پروژه‌ها در این محدوده، اعتبار اوراقی پیش بینی شده بود که موفق شدیم مجوز انتشار ۵۰۰ میلیارد تومان اوراق مشارکت را به نام این محدوده بگیریم.
او با تأکید بر اینکه به زودی اوراق منتشر خواهدشد، در هزینه کرد آن تصریح کرد: از محل این اوراق در گام اول برای تأمین خدمات و در گام دوم در راستای ایجاد بستر‌های سرمایه گذاری، تشویقی و محرک توسعه در محدوده هزینه خواهیم کرد.
به گفته او از طریق همین اوراق برای تملک اراضی قولنامه‌ای در مسیر توسعه اقدام خواهدشد.
تعیین‌تکلیف برخی بلاتکلیف‌ها
بدون شک بزرگ‌ترین مشکل در این محله، بعد از تهیه طرح تفصیلی به سند‌های قولنامه‌ای برمی گردد که سر زمین آن اختلافی بین مالکان و شرکت شاهد وجود دارد؛ مسئله‌ای که در آن نمی‌شود انگشت انتقاد را به سوی مردم یا نهاد خاصی گرفت و در بازخوانی آن شهردار منطقه ۱۲ فقط به اینکه این مشکل شامل یک سوم املاک ریزدانه محله وکیل آباد می‌شود، اشاره می‌کند.
او می‌گوید: برای این املاک در طرح نوسازی نیاز به تجمیع است و باید وضعیت سندی آنها مشخص شود.
در این راستا جز شهرداری، اداره ثبت و املاک خراسان رضوی هم برای رفع مشکل تلاش کرده اند و اقدامات خوبی صورت گرفته است، تاجایی که سید مرتضی مولوی پور، مدیرکل این اداره، می‌گوید: با هم افزایی چنددستگاه متولی و با تهیه نقشه‌ها و اسناد قدیمی، مشکل بخشی از اراضی بلاتکلیف برطرف شده است.
او تصریح می‌کند: بر اساس دست نوشته‌ای که از حاج حسین ملک در دسترس است، زمین‌های محدوده اشجار، باغات، استخر و سه قلعه که همگی در محله وکیل آباد واقع شده بود، متعلق به اهالی است. همکاران ما بر اساس تصاویر و نقشه‌های قدیمی موجود، محدوده این فضا‌ها را برداشت کرده اند. در حال حاضر مالکان بنا‌های این محدوده می‌توانند به اداره ثبت اسناد ناحیه۶ مراجعه و سند خود را دریافت کنند تا مشکل سند بخش دیگری از املاک برطرف شود.
او تشریح می‌کند: درباره اراضی‌ای که در این محدوده مورد اشاره قرار گرفته است و همچنین اراضی مورداختلاف اهالی با شرکت سرمایه گذار هنوز تصمیمی گرفته نشده است و باید منتظر باشیم تا ببینیم نهاد‌های قضایی و بالادستی چه تصمیمی می‌گیرند. طبق همین توضیحات، مشکل بسیاری از مالکان در دریافت سند حل می‌شود.
پیگیری برای رفع مشکل سند‌ها
نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی از جمله مسئولانی است که در این سال‌ها مسائل محله وکیل آباد را رصد کرده و پیگیر رفع آن بوده است.
حجت الاسلام والمسلمین نصر الله پژمان فر درباره اقدامات جدید برای این محله می‌گوید: در حال حاضر، طرح تفصیلی جدید تکمیل شده و در انتظار ابلاغ است. در این طرح، همه مسائل محدوده وکیل آباد لحاظ شده تا کمبود‌ها با دقت و به مرور زمان برطرف شود.
طبق توضیحات او طرح تفصیلی جدید محله وکیل آباد مشکلات در حوزه ساخت وساز را برطرف خواهد کرد تا سازندگان نگران کسب مجوز نباشند. همچنین در این طرح، ایجاد دسترسی‌های جدید برای محله در نظر گرفته شده است تا این محدوده از حالت جزیره‌ای خارج شود.
نماینده مردم مشهد با اشاره به جانمایی فضا‌های خدماتی در طرح تفصیلی جدید محله وکیل آباد اضافه می‌کند: همه کمبود‌ها از جمله فضای آموزشی، فضای سبز، مرکز بهداشت، مجموعه ورزشی و... در نظر گرفته شده است و با ابلاغ طرح، پیگیری برای ایجاد این بناها، آغاز می‌شود.
او در توضیح اینکه برخی املاک برای سند همچنان مشکل دار ند، از پیگیری‌ها می‌گوید و تصریح می‌کند: تاکنون جلساتی در فرمانداری و دفتر بنده برای تعیین تکلیف این موضوع برگزار شده و با گشایش‌هایی همراه بوده است؛ برای باقی مانده املاک هم پیگیری ادامه خواهدداشت.
تسهیلات نوسازی برای اهالی محله وکیل‌آباد
تصمیم‌هایی که درراستای طرح تفصیلی محله وکیل آباد برای این محدوده گرفته شده، خیلی چیز‌ها را تحت تأثیر خود قرار خواهد داد. اولین آن، نگاه به سرمایه گذاری در این بافت است، آن هم با مشوق‌هایی که درقالب بهسازی طرح‌های فرسوده شهری قرار است شامل این محدوده شود. در بررسی بیشتر و جزئی‌تر این مشوق ها، مدیر پروژه محله وکیل آباد، خبر‌های خوشی می‌دهد، اینکه هرطرح تشویقی برای بافت‌های فرسوده کشوری باشد، شامل حال این محدوده هم می‌شود جز در تراکم مازاد.
سعی کردیم مدیریت شهری کمترین دخالت را در بهسازی داشته باشد
علی شیرمحمدی بخشی از این تخفیف‌ها را در اخذ پروانه ساخت می‌خواند و می‌گوید: در طرح تفصیلی قلعه وکیل آباد، اصل تشویق‌ها با افزایش تراکم تا شش طبقه دیده شده است؛ از این رو قرار نیست طبقه مازادی داده شود، اما تسهیلات دیگری ارائه خواهد شد.
به گفته او تخفیف‌ها در اخذ پروانه بسیار زیاد است، تاجایی که کل مبلغ پروانه برای سازنده بین یک ششم تا یک هشتم محدوده‌های اطراف، همچون خیابان فارغ التحصیلان می‌شود.
کمترین تعریض در وکیل‌آباد
مدیر پروژه محله وکیل آباد چشم انداز روشنی برای این محدوده متصور است که قرار است با دخالت و سرمایه خود مردم شکل بگیرد.
او با تأکید بر اینکه «با همین نگاه سعی کردیم مدیریت شهری کمترین دخالت را در بهسازی داشته باشد»، می‌گوید: سیاست ما در طرح تفصیلی قلعه وکیل آباد این نیست که مثل بافت فرسوده آبکوه یا اطراف حرم، شهرداری تملک کند و بعد دست به بهسازی بزند، بلکه اینجا انتفاع مردم در نظر گرفته و سعی شده است کمترین میزان تملک رخ دهد. به عنوان نمونه تملک‌هایی برای تعریض و بازگشایی خیابان‌ها داریم.
طبق گفته‌های او اهالی هم طبق طرح در خیابان‌هایی با عرض ده تا دوازده متر می‌توانند تا شش طبقه بسازند و در خیابان‌هایی با عرض کمتر از هشت متر هم بین دو تا چهارطبقه مجوز خواهند گرفت.
اجرای طرح اگو بعد‌از آزادسازی معابر
یکی از درخواست‌های اصلی اهالی قلعه وکیل آباد در اجرای طرح اگو خلاصه می‌شود؛ موضوعی که محمود محتشمی راد، مدیر روابط عمومی شرکت آب و فاضلاب مشهد، در توضیح آن می‌گوید: اجرای شبکه فاضلاب این محدوده پس از آزادسازی معابر مطابق طرح تفصیلی و تخصیص اعتبار انجام خواهدشد.
* این گزارش پنج‌شنبه ۳ آبان‌ماه ۱۴۰۳ در شماره ۵۶۹ شهرآرامحله منطقه ۱۱ و ۱۲ چاپ شده است.
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
آوا و نمــــــای شهر
